Украинанын борбор калаасы Киев 24-майга караган түнү Орусиянын жапырт аткылоосуна кабылганын жергиликтүү бийлик өкүлдөрү кабарлашты. Дээрлик жети саат бою орус аскерлери Киевге согуштук дрон жана баллистикалык ракета менен чабуул коюп чыгышканы маалымдалды.
Борбор калаанын үстүнөн "Искандер" баллистикалык ракеталардан алтоону атып түшүрүшкөнү, жалпысынан бул түнү Орусия Украинанын аймагына мындай ракеталардан 15ти учурганы белгилүү болду.
Ал эми учкучсуз учактардан 250сү учурулганы, анын 245и жок кылынганы айтылды. Киевдин улам бир жеринде жарылуу болгону, дрондун сыныгы түшкөн жерлерде өт тутанганы, көп кабаттуу үйлөргө зыян келтирилгени кабарланды.
Эртең 25-майда Киевде шаар күнү белгиленет.
Калаа мэри Виталий Кличконун айтымында, ишембиге караган түнкү чабуулдан жабыркаган эки жайкын тургун ооруканага жаткырылды, жараат алган дагы алты адамга медициналык жардам жеринен көрсөтүлдү.
Орусия Украинага каршы толук масштабдуу согушун 2022-жылдын февралында баштаган. Атышууну токтотуу аракеттеринен майнап чыга элек.
Орусия менен Украинанын ортосунда "1000ге 1000" деген формуланын негизинде туткундарды алмашуу жараяны башталды. "РБК-Украина" өз булактарына таянып, бул процесс үч күнгө созуларын жазды.
23-майда түштөн кийин ТАСС агенттиги Орусиянын Коргоо министрлигине шилтеме кылып, эки тараптан тең 270 туткун айырбашталганын маалымдады. Министрлик Украинанын аймагына 270 аскер менен кошо 120 жай тургун өткөрүлүп берилгенин кошумчалады.
Бир катар маалымат каражаттары эки тарап туткундарды Украина менен Беларустун чек арасында айырбаштап жатканын жазышты. Бул Орусия Украинага басып кирип, кол салгандан берки жаатташкан эки тараптын ортосундагы эң ири туткун алмашуу жараяны.
23-майда АКШнын лидери Дональд Трамп Truth социалдык тармагына жазган билдирүүсүндө эки тарапты бул макулдашууга жетиши менен куттуктаган. "Бул чоң нерсенин башталышы болушу ыктымалбы?", - деп жазган ал.
Бейшембиде украин президенти Владимир Зеленский Москва сураган туткундардын тизмеси алынганын билдирген. Ал телеграм-каналына "Орусияда туткунда кармалып турган миң жараныбызды бошотуу тууралуу макулдашуу Түркиядагы жолугушуунун жападан жалгыз реалдуу жыйынтыгы болуп калды. Натыйжа үчүн иштеп жатабыз",- деп жазды.
Кийинчерек Кремлдин басма сөз катчысы Дмитрий Песков Орусия дагы Киев жөнөткөн туткундардын тизмесин алганын бышыктады.
Өткөн аптанын этегинде Стамбул шаарында үч жыл мурун үзгүлтүккө учураган орус-украин сүйлөшүүсү өткөн. Бирок анын жүрүшүндө ок атышууну токтотуу макулдашылган эмес, ири туткун алмашуу тууралуу гана орток пикир гана табылган.
Киев Москваны "аткарылгыс талаптарды коюп жатат" деп айыптаган.
Орусиянын күч кызматкерлери бул өлкөдө жүргөн миңдеген борборазиялык мигрантты Украинадагы согушка жөнөтүүгө жетишти, алар майдандын алдыңкы катарындагы кармаштарга катышууда. Бул тууралуу расмий түрдө 20-майда айтылды.
Орусиянын тергөө комитетинин башчысы Александр Бастрыкин Санкт-Петербургда өткөн эл аралык юридикалык форумда сүйлөп жатып аталган мекеменин тергөөчүлөрүнө Ички иштер министрлигинин жана Росгвардиянын кызматкерлери менен биргеликте атайын рейддерге катышуу тапшырмасын бергенин айтты. Ал белгилегендей, мындай рейддер "мигранттар чогулган жерлерде", орус жарандыгын жакында эле алган, бирок аскердик каттоого турбай жүргөндөрдү аныктоо максатында жүргүзүлүүдө.
Бастрыкиндин айтымында, күч кызматкерлери колунда орус паспорту бар 20 миңдей мигрантты "тутуп алып", Украинага каршы согушка жөнөтүштү жана алар майдандын "алдыңкы катарында".
"Биз мындай орус жарандыгын алган 80 миңдей адамды кармап алдык, алар майдан мындай турсун, аскер комиссариаттарына да баргысы келбейт. Биз эмнегедир Өзбекстанда, Тажикстанда жана Кыргызстанда жашагысы келбеген мындай 20 миңдей Орусиянын "жаш" жаранын майданга жөнөттүк , - деди Бастрыкин.
Тергөө комитетинин башчысы Орусияга мигрант сыяктанып "болочок кылмышкерлер" барып жатканын, аларды да "тутуп алып", "кылмышын Орусияда эмес, өз жеринде жасап жүрө бериши үчүн" мекенине кайтаруу керек деп кошумчалады.
Буга чейин "Азаттык" Орусиянын Украинага каршы согушунда теги кыргызстандык кеминде 70 киши набыт болгонун аныктаган. Алардын 38и Кыргызстандын жараны. Калганы теги кыргызстандыктар. 10 адамдын колунда эки өлкөнүн тең паспорту болгон.
Бул согушта дагы канча кыргызстандык жүргөнү, канчасы майып болгону тууралуу так маалымат жок.
Орусия Украинага каршы толук масштабдуу согуш баштаган 2022-жылдын күзүндө мобилизация жарыялаган. Каалоочулар Коргоо министрлиги менен акы алып кызмат өтөө тууралуу келишим түзүп, майданга аттанууда. Согушка абактагылар да тартылат.
Орус бийлигинин бул өлкөдө жүргөн мигранттарга да көзү түшүп, барган сайын аларга талап күчөп, кысмакка алынып, жарандыктан айрылып калбашы үчүн майданга аттангандары аз эмес.
Соңку кезде миграциялык мыйзамдар өтө тездик менен катаалдап, улам бир шылтоо менен ар кандай рейддер жүргүзүлүүдө. Бул рейддер учурунда орус жарандыгын алган мигранттарга аскердик комиссариатка чакыруу кагазы тапшырылат же дароо эле ошол жерден салып кетишет. Паспортун тартып алабыз же депортация кылабыз деп коркутуп аларды Коргоо министрлиги менен келишим түзүүгө мажбурлашарын мигранттар өзүлөрү айтып келишет.
Бир жыл мурда Бастрыкин ошол эле юридикалык форумда сүйлөп жатып Орусия эмгек мигранттарын өлкөдөн кетириш үчүн аларды Украинадагы согушка жөнөтүп жатканын айткан.
"Биз мигранттар Орусиядан акырындап кете башташына алып келе турган бир амал таптык. Конституциянын жана мыйзамдарыбыздын жарандык алган адамдар аскердик каттоого турууга, керек болсо атайын аскердик операцияга катышууга милдеттүү деген жоболорун ишке ашыра баштадык", — деген ал.
Бастрыкин жакында орус жарандыгын алган, бирок аскердик каттоого турбай жүргөн 30 миңдей чет өлкөлүк аныкталып, каттоого алынганын, алардын 10 миңге жакыны согушка жөнөтүлгөнүн айткан болчу. Мигранттар "окоп казганга" да керек экенин айткан жетекчи "алар бүгүнкү күндө биздин тылдагы бөлүктөрдү толуктап жатышат" деп кошумчалаган.
Тергөө комитетин 2011-жылдан бери башкарып келе жаткан Бастрыкин мигранттарга каршы мамилеси менен белгилүү. Ал миграция мыйзамдарын катуулатуу керек деп эсептейт. Былтыр жазында Москвада «Крокус Сити» борборунда кеминде 145 кишинин өмүрүн алганы айтылган кол салуудан кийин да ал мигранттарга каршы билдирүүлөрдү жасаган.
Бастрыкиндин билдирүүлөрүндө айтылган сандарды көз каранды эмес булактардан тактоо мүмкүн эмес. Согуш башталгандан бери орус бийлиги жарандарынын саны, төрөлгөндөр, өлгөндөр, ооругандар боюнча статистикалык көрсөткүчтөрдү толук жарыялабай калды. Талдоочулар муну Орусия Украинадагы согуштагы жоготууларын, чыныгы абалын жаап-жашыруу максатында жасоодо деп боолгошот.
2024-жылдын август айында орус президенти Владимир Путин Орусиянын жарандыгын алган киши аскердик каттоого милдеттүү турдө турушу керектиги тууралуу мыйзамга кол койгон. Бул мыйзам, серепчилер белгилегендей, негизинен Борбор Азиядан барган мигранттарга каршы багытталган.
Кыргызстандын Тышкы иштер министрлиги 2025-жылдын январына карата 608 миң 88 кыргызстандык жаран чет өлкөлөрдө миграцияда жүргөнүн маалымдаган. Анын ичинен 376 миң 907 адам Орусияда миграциялык каттоого алынганы айтылган.
Украинанын президенти Владимир Зеленский Орусия өзүнө каратып, формалдуу түрдө курамына кошуп алган Украинанын аймактарынан аскерлери чыгарылбасын билдирди. Ал бул тууралуу АКШнын президенти Дональд Трамп менен телефон сүйлөшүүсүнө комментарий берип жатып билдирди. Зеленский ошондой эле Орусиянын президенти Владимир Путин сөз кылган "тынчтык келишими тууралуу меморандумдун" чоо-жайы жөнүндө кабары жоктугун кошумчалады.
"Эгер Орусия өзүбүздүн жерибизден өзүбүздүн аскерлерди чыгарып кетүү тууралуу шарт кое турган болсо, демек, алар тынчтык келишими болушун, согуштун токтошун каалабаганын билдирет. Бул биздин жерибиз, биздин мамлекетибиз, биздин армиябыз, биздин эгемендигибиз. Маселе Украина эмнеге макул боло алат жана эмнеге макул боло албайт дегенде турат. Өз аймагыбыздан өз аскерлерибизди эч ким чыгарбайт. Бул менин конституциялык милдетим, эгемендикти, өлкөнүн аймактык бүтүндүгүн коргоо биздин аскерлердин милдети",-деди украин президенти.
Дональд Трамп 19-майда Украинадагы кан төгүүнү токтотуу аракеттеринин алкагында украин лидери Владимир Зеленский жана орус мамлекет башчысы Владимир Путин менен өз өзүнчө телефондон сүйлөшкөн. Өзүнүн Truth Social социалдык тармагына Путин менен соңку баарлашууну "эң мыкты" деп баалап, Москва менен Киев ок атышууну токтотуу, элдешүү тууралуу "токтоосуз" сүйлөшөт деп жазган.
Өз кезегинде Путин бул сүйлөшүү тууралуу комментарий берип жатып Киев менен "Украинага байланыштуу болочоктогу тынчтык келишими тууралуу меморандумдун" үстүнөн иштөөгө даярдыгын билдирген.
Өткөн аптанын этегинде Стамбул шаарында согуш башталган үч жылдан берки алгачкы орус-украин бетме-бет сүйлөшүүсү өткөн. Бирок анын жүрүшүндө ок атышууну токтотуу макулдашылган эмес, Украина Орусияны "аткарылгыс талаптарды коюп жатат" деп айыптаган.
Bloomberg басылмасы Стамбулда Орусия Украинадан аймактарынан баш тартышын талап кылганын жазган. Өз булактарына шилтеме кылып аталган басылма аннексияланган Крым жарым аралы жана Орусия жарым-жартылай оккупациялап алган Украинанын төрт облусу эл аралык деңгээлде Орусияныкы деп таанылышы керектигин талап кылып жатканын билдирген.
Буга чейин Трамп Путин менен жолукмайынча тынчтык сүйлөшүүлөрүнөн эч кандай натыйжа болбой турганын айткан.
Кошмо Штаттарынын президенти Ак үйгө кайтып келгенден бери Украинадагы согушту токтотуу аракетин көрөрүн айтып келатат.